Foto´s v.l.n.r.: Delft, Technische Universiteit, aula, 1966; Terneuzen, raadhuis, 1972. Brutalistische architektuur werd vooral in de jaren zestig en zeventig van vorige eeuw gebouwd. Hoewel velen dat denken heeft ze niets te maken met totalitaire regimes. Wereldwijd treft men brutalisme aan: woonblokken, scholen, overheidsgebouwen, ziekenhuizen en fabrieken. In pure vorm komt brutalisme voor in bijv. Londense buitenwijken. In Praag gelden het urologisch ziekenhuis in de Nieuwe Stad en hotel Intercontinental in het centrum als zuivere vormen. Mildere vormen, zelfs met wat elegante elementen, vertonen het warenhuis Kotva, het voormalig parlementsgebouw (later Radio Free Europe), de Nieuwe Scene, het Transgasgebouw in Vinohrady en Hotel Praha (afgebroken in 2014). Foto´s v.l.n.r.: Praag, Koospol, 1977; Londen, Robin Hood Gardens, 1972. Brutalisme heeft niets te maken met brutaliteit, hoewel dat voor de hand lijkt te liggen, wel met ruwheid. Vele brutalistische gebouwen roepen gevoelens op van gruwelijkheid, afstotelijkheid, wereldvreemdheid en ergernis. De naam is afgeleid van het Franse beton brut, ruw beton dus. Het gaat in wezen om het materiaal, architekten wilden de schoonheid van ruwe beton tonen, de naakte en koude esthetiek van beton (en glas). De betonnen buiten- en binnenmuren zijn onbekleed, ongeverfd en de naden van de bekisting zijn duidelijk zichtbaar. Konstruktie en geleding zijn helder. Hoewel de bouwvormen meestal geometrisch, blokvormig, bunkerachtig zijn, soms ook elegant en speels, is de vorm eerder onbelangrijk. Men kan de vraag stellen of het dan wel gaat om een stijl. Het was in ieder geval wel een nonkonformistische trend of hype, die tot hevige diskussies en polemieken heeft geleid. Tot voor een jaar of tien werd brutalistische architektuur als lelijk beschouwd, nu is er groeiende interesse, men brengt steeds meer sympathie op voor brutalistische betonnen sociale woonwijken, vooral omdat het sociale wijken zijn, omdat het anti-bourgeoisarchitektuur is. Net als met marxisme liefhebbert men in sommige kringen met deze architektuur, maar de idee is mooier dan de werkelijkheid. Als het er op aankomt wil men het niet echt, weinigen willen leven en wonen tussen brutalistische muren. De meeste bewoners van een brutalistisch gebouw willen er weg. Op foto´s lijken die gebouwen wel wat te hebben, maar in werkelijkheid zijn de betonnen muren vervallen: er zijn scheuren, stukken van de muren vallen naar beneden waardoor de ijzerbewapening zichtbaar wordt enz. De muren zijn ideale dragers voor graffiti. Brutalistische architektuur wordt daardoor gettoarchitektuur, een ideaal filmdekor voor misdaadreeksen. Vele brutalistische gebouwen zijn daarom ondertussen afgebroken, bijvoorbeeld de Londense Robin Hood Gardens … op uitdrukkelijke wens van vijfenzeventig procent der bewoners! © Pieter Schepens (2018-2021)